رقص قایتاغی Qaytağı
رقص قایتاغی Qaytağı از رقص های ملی آذربایجان و قفقاز به شمار می آید. در کل 32 نوع رقص قایتاغی وجود دارد، اما تنها چهار نوع از آنها تا زمان ما باقی مانده اند. رقص قایتاغی یکی از مشهورترین، ریتمیک ترین، سریع ترین رقص های آذربایجان است. این سبک رقص آذربایجانی یک نوع رقص هیجانی مردانه است که مؤلفه های قهرمانانه دارد و توسط آقایان بصورت انفرادی، دونفره و گروهی اجرا می شود.
منشأ این رقص با “قایتاق ها” مرتبط است. این رقص در ابتدا ریتم ملایمی دارد و رفته رفته تندتر می شود. ملودی آن عمدتا توسط “زورناچی” بصورت گروهی اجرا می شود. قایتاغی در آذربایجان به ”هنگ لزگی” مشهور است و در قفقاز شمالی و در بین مردم محلی “زاقافقازییا” به صورت وسیعی گسترش پیدا کرده است. این رقص در گرجستان کارتولی – لئکوری (Kartuli-Lekuri) نامیده می شود.
به عقیده کمال حسن اوف رقص قایتاغی یکی از جنجالی ترین و قابل بحث ترین سبک های رقص آذری است. با توجه به ماهیت رقص و ریتم و حرکتهایش به لزگی شباهت زیادی دارد. حسن اوف با استناد به “گلستان ارم” اثر عباسقلی آقا باکیخانوف، می گوید:
قایتاق یکی از سه ایالت داغستان بود. احتمالا یکی از قبایل داغستان، که قبیله قایتاق بوده، آن را آورده اند.
از نظر ملودی بسیار واضح، منظم، محکم و از نظر سرعت (تمپو) بسیار پویا. مقیاس موسیقایی عمدتاً 6/8 است. اما در جملات موسیقایی، مقیاس های دو قسمتی و سه قسمتی به طور متوالی متناوب می شوند که وضوح موسیقی را افزایش می دهد. رقص قایتاغی حس رقابت را بین اجراکنندگان در هنگام اجرای رقص برمی انگیزد و چابکی، فضیلت، خستگی ناپذیری و قدرت رقصندگان را نشان می دهد.
شباهت های رقص باله با رقص قایتاقی
رقص قایتاغی را می توان رقص باله آذربایجانی نامید.
- گاهی رقصندگان رقص قایتاقی روی نوک پا می ایستند که شبیه رقص باله است
- این رقص همانند رقص باله چرخش های زیاد دارد
- در هنگام رقص یکی از بازوها باز و دیگری بسته است
- حرکت بدن روان است. شانه ها بدون حرکت و ثابت هستند و دارای حرکات متنوع است
- در نهایت باید به شباهت لباسها این رقص با رقص باله اشاره کرد
این رقص با نام های دیگری نیز مشهر است. مانند؛
- هفت برادر (یئددی قارداش)
- رقص پسران (اوغلانلار رقصی)
- سه دوست (اوچ دوست)
آهنگسازان نامدار آذربایجانی؛ Tofiq Quliyev، Səid Rüstəmov برای رقص قایتاغی، آثار ماندگار خلق نموده اند.
قایتاغ ها چه کسانی هستند؟ قایتاغ ها خود را “قایداکلان” می نامند و یک گروه قومی کوچک از “دارگین ها” هستند. و به زبان دارگین و گویش قایتاغ تکلم می نمایند. در جنوب و شرق داغستان زندگی می کنند و دین آنها اسلام است.
معنای لغوی قایتاغ
به عقیده ما لغت ” قایتاغ” منشأ ترکی دارد. کلمه قایتاغ از دو قسمت تشکیل می شود:
«قای + تاغ»
بخش اول در ترکی قدیم دارای معنای متعدد است:
- محکم
- پرتوان
- چابک
- بلند
- مستحکم
امروزه لغت «قاز» شکل تغییر یافته آن است. این لغت در قافقاز استفاده می شود. کلمه قازلیق داغی (کوه قازلیق) در داستان های دده قورقود هم استفاده می شود.
قسمت دوم کلمه “تاغ/تاق” به معنای:
- بر روی هم گذاشته شده
- طبقه طبقه
- جرگه
- صف
- سلسله وار
- قله کوه و یا خود کوه می باشد.
بنابر این معنای کلمه قایتاغ از قرار زیر می باشد:
- محکم بستن
- محکم بافته شده
- صف محکم
- ردیف منظم
اگر این کلمه را از معنای قاییتماق (برگشتن) بدانیم، می تواند به معنای برگشت و بازگشتن نیز باشد.
شما می توانید برای مشاهده لیست کاملی از انواع سبک های رقص آذری به صفحه “تاریخچه رقص آذربایجانی” مراجعه کنید.
